Eigenlijk heet het ‘intergenerationeel trauma’ of 'intergenerationele overdracht', maar zelfs als universitair geschoold burger moet ik (en ook veel anderen) wel heel lang nadenken voordat ik doorheb wat dit kan betekenen. En het is juist een heel belangrijk onderwerp: hoe zorg je er voor dat een kind zich vrij kan ontwikkelen als de ouders hen opzadelen met hun eigen trauma’s?

Komt dit voor dan?

Na de eerste vraag (waar gaat dit over?) komt al snel de tweede vraag: komt dit in de praktijk voor? En na enige verbazing rondom de complexiteit van het woord zelf komt dan de verbazing over de veelheid van zeer herkenbare situaties:

·         Ieder jaar bij dodenherdenking of bevrijdingsdag hoor je verhalen over opa’s en oma’s, die vanuit de oorlog een trauma hebben meegekregen en hun kinderen belasten met de verschrikkelijke herinneringen;

·         Helemaal van deze tijd is het probleem van de vechtscheiding waarbij de kinderen het slachtoffer zijn van de spanningen tussen hun ouders;

·         Rondom migratie zijn er veel voorbeelden van hoogopgeleide vluchtelingen, die hier eenvoudig werk moesten doen en hun teleurstelling/trauma doorgeven aan hun kinderen;

·         Veel mensen uit zgn. ‘Vogelaarwijken’ (maar ook elders) kampen met werkeloosheid, verslaving, scheiding, criminaliteit en meer losse of gecombineerde problemen. Iedereen kan bedenken dat dit veel invloed heeft op hun kinderen en wat zij meekrijgen als 'normaal'.

En dit zijn aansprekende voorbeelden waar je niet lang over hoeft na te denken. Er zijn ook talloze andere voorbeelden (ook zonder thematische basis) waarbij kinderen zich niet vrijelijk kunnen ontwikkelen, omdat trauma’s en de overdracht van wat 'normaal' is worden overgedragen van ouder op kind c.q. tussen de generaties .

Wat heb je daar als liberaal mee  te maken?

Ook hier blijkt dat ik als liberaal hopeloos achter loop bij dit onderwerp, want het is niet de vraag wat je hier als liberaal mee te maken hebt, maar waarom liberalen hier niet vol op inzetten. Een belangrijk uitgangspunt van het liberalisme is dat mensen hun talenten vrijelijk kunnen ontdekken en ontplooien. Het vraagt niet veel fantasie om te beseffen dat dit buitengewoon moeilijk is wanneer je thuis geen ruimte krijgt om jezelf te leren kennen, maar juist de trauma's en de normen c.q. 'het normaal' van je ouders opgelegd krijgt. Zeker voor een kind is dat een vrijwel onmogelijk te nemen hindernis op weg naar jezelf.

Wat kan ik er als liberaal aan doen?

En dan is dit de centrale vraag waar ook volop moeilijkheden in zitten. Het antwoord kan niet zitten op het meest voor de hand liggende onderwerp: ingrijpen / dingen overnemen. Dit is juist wat een liberaal níet wil. En al zeker niet in een gezinssituatie. Tegelijkertijd is het niet alleen te complex, maar vooral ook te interessant om hierover in een column eventjes een antwoord te formuleren. We willen daarom als Toekomstig Talent Netwerk (wederom – na het ‘woke’-congres) samen met de Teldersstichting een tweede congres organiseren. Met als knipoog dat de oplossing niet ligt in de bevrijding van het kind uit de beknelling door de ouder, maar de bevrijding van de ouder uit de beknelling van het gebrek aan mogelijkheden om zichzelf te ontwikkelen.

Met liberale groeten,

Peter Lamberts

PS 1: Intergenerationeel overdracht is het (meestal onbewust) doorgeven van je 'normaal / normen en waarden / bepaalde opvattingen / ongezonde levensstijl of gedrag etc'. Dit kan ook in positieve zin.

PS 2: Intergenerationeel trauma is het trauma van voorgaande generaties, die onbewust hele generaties meegedragen worden.