All Activity

Aan het eind van de 19e eeuw bevond het liberalisme zich op haar hoogtepunt en rolde ze een uitgebreid sociaal programma uit. Het kinderwetje van Van Houten (1874) had meer symbolische dan inhoudelijke waarde. Daarna werd de richting wel verder ontwikkeld en het kabinet-Pierson – Goeman Borgesius (1897 – 1901) leverde een stroom aan sociale wetgeving op. Het was echter ook de tijd van de opkomst van het socialisme en de hartenkreet “We’re all socialists now” kenmerkte het gevoel dat liberalen het zicht op hun wortels verloren. Niet lang na de eeuwwisseling gleed het liberalisme dan ook weg in versnippering. Hoe herkenbaar is dit anno 2025. Niet dat het liberalisme anno nu zo dominant is als destijds, maar de VVD was diverse verkiezingen achter elkaar de grootste en met Mark Rutte leverden we voor het eerst sinds 1918 weer de premier. Toch is iedereen het er over eens dat het liberalisme meer verwaterd is dan ooit. Ik heb het wel eens vergeleken met een Ferrari met een middenklasse-motor: de buitenkant is aantrekkelijk, maar je mist iets onder de motorkap. We zijn de weg kwijt Het nadeel van succes is dat er steeds stukjes van je succes door anderen worden overgenomen en samensmelten met hun eigen verhaal. Dit leidt tot een metamorfose van liberaal naar niet-liberaal beleid zonder dat je kunt aanwijzen waar het nu fout gaat. Als je zelf niet goed meer weet hoe je je eigen motor op niveau moet houden dan krijg je waar we nu midden in zitten: liberalen zijn de weg kwijt. Als we kort door de 5 kernbegrippen lopen dan zie je op hoofdlijnen het volgende gebeuren. Individualisme Binnen het liberalisme is het niet alleen mogelijk om af te wijken van ‘de massa’, maar is het zelfs het centrale element. De vrijheid om jezelf te ontdekken – los van anderen – is cruciaal. Niet alleen dat je mag afwijken van anderen, maar ook dat je het accepteert dat anderen afwijken van jou. Uiteraard leidt dit er in veel gevallen toe dat mensen ook succesvol zijn én het leidt er (indirect?) toe dat de samenleving waarin liberalen wonen succesvol is. Het is echter ook jaloersmakend voor mensen, die willen bepalen wat verstandig is. Buiten het liberalisme wil iedere politieke ideologie centraal bepalen wat ‘goed’ is en dus ook wat ‘fout’ is. Jezelf ontwikkelen is dan uitstekend zolang het maar past binnen de gestelde kaders. De mogelijkheid om jezelf buiten deze kaders te ontwikkelen is dan bedreigend en daarmee wordt individualisme geframed als egoïstisch en a-sociaal. Tolerantie Het verdragen van afwijkend gedrag wordt gekoesterd door niet-liberalen. Overal leven groepen of individuen met afwijkende denkbeelden en ze vragen c.q. eisen dat deze afwijkende denkbeelden geuit mogen worden. Hun afwijkende denkbeelden wel. Andere afwijkende denkbeelden niet. De crux van niet-liberale tolerantie is dat het wordt gevraagd voor gedrag waardoor anderen worden beperkt in hun vrijheid. Als Extention Rebellion graag wil demonstreren voor hun doel dan past het niet dat ze snelwegen blokkeren en zo – voor hun – ongewenst gedrag blokkeren. Als iemand iets anders wil geloven dan hetgeen dominant is dan is het onlogisch om dit geloof vervolgens op te dringen aan anderen – ook al is het familie. Als je zelf vrijheid wilt dan begint het er mee dat je een ander vrijheid gunt. Niet alleen jezelf. Eigen verantwoordelijkheid Dit begrip heeft alles te maken met de mogelijkheid om af te mogen wijken. In de eerste plaats ben je er natuurlijk verantwoordelijk voor dat je in de gaten houdt of je de vrijheid van een ander niet beperkt doorjouw gedrag. Daarnaast verwacht ik dat wanneer je in de sloot springt je een beetje kunt zwemmen en anders de consequenties aanvaardt. In onze samenleving wordt die eigen verantwoordelijkheid steeds meer vervangen door een verantwoordelijkheid door de overheid, besturen van verenigingen (ook een soort overheid) of het bedrijfsleven. Het resultaat is nu dat de burger niet meer wordt beschermd door hem weerbaarder te maken, maar dat anderen nu verantwoordelijk worden gemaakt voor het geluk van de burger. De burger mag er een potje van maken en anderen moeten voorkomen dat hij in de sloot terecht komt. Gelijkwaardigheid Cruciaal bij de mogelijkheid om af te mogen wijken is de mogelijkheid om gelijke kansen te hebben in een veranderende wereld. Juist het aanbieden van een zo breed mogelijk palet (te beginnen bij de scholing) helpt mensen om te ontdekken welke verschillen er zijn; dat is de essentiële basis om te ontdekken wat het meeste bij jouw talenten hoort. Als wel wilt afwijken van anderen, maar je wilt niet dat anderen afwijken van jou dan heeft gelijkwaardigheid helemaal geen nut. Juist de maakbaarheidsgedachte (of het nou om religie gaat of om socialisme) wil dat iedereen gelijk is. Ook binnen het liberalisme worden volop regels bedacht om mensen te beschermen tegen een keur aan tegenslagen of teleurstellingen. Als je niet kunt accepteren dat tegenslag of teleurstelling bij het leven hoort dan haal je het hart uit een liberaal beleid. Je moet mensen de ruimte geven om te falen of iets doms te doen; juist daar leer je als individu én als samenleving van. Sociale rechtvaardigheid Wie bepaalt wat rechtvaardig is vanuit sociaal oogpunt? Zijn dat de burgers die deel uitmaken van de overheid of zijn dat de burgers die onderdeel uitmaken van de samenleving als geheel? Ik vind het uitstekend om geld af te staan voor mensen, die niet in staat zijn (structureel of tijdelijk) om te werken. Het is me echter volstrekt onduidelijk waarom ik mensen structureel moet ondersteunen, terwijl ze lichamelijk en geestelijk gezond zijn en er werk volop beschikbaar is. De huidige sociale voorzieningen gelden voor iedereen op dezelfde wijze. Ik snap het, maar het is niet liberaal-logisch. Nu zijn er volop mensen, die een uitkering accepteren terwijl er voldoende werk is; alleen maar omdat er een regel is waardoor je niet persé hoeft te werken. Dan leun je op een ander en daarmee ontneem je jezelf een stukje vrijheid (als de ander omvalt val je mee) én je neemt die ander een stukje vrijheid. Als iedereen dat zou doen dan zou iedereen steunen op niemand. Trump is kraakhelder niet-liberaal De metamorfose van de liberale begrippen gaat heel geleidelijk. Daardoor is Trump wellicht een zegen voor het liberalisme: door ‘full in the open’ een oerconservatief beleid met een sausje christelijk opportunisme uit te rollen over de VS komt heel helder in beeld wat we dreigen kwijt te raken. Een aantal voorbeelden. Bottom-up Liberalen willen dat de samenleving wordt opgebouwd vanuit de individuele burgers gezamenlijk. Trump is de ultieme aap op de apenrots. Je mag alles doen zolang het maar past in de voorschriften van Trump. Alle andere geluiden worden rücksiglos aangevallen waarbij verdraaiing van feiten, aperte leugens, miscommunicatie, verwarring etc. etc. worden ingezet ten behoeve van het beoogde doel. Vanuit liberaal perspectief is het echter onmogelijk om dit ideale doel – een betere samenleving – tot stand te brengen vanuit een ééndimensionale visie. Juist de kruisbestuiving tussen verschillende inzichten geeft een samenleving kracht; net zo als genetische verversing nodig is om een soort sterk te houden. Trump doet in extreme mate wat confessionelen of socialisten willen doen: van bovenaf bepalen wat ‘goed’ is en wat ‘fout’ is in de verwachting dat het ‘goede’ ook zal leiden tot een betere samenleving. Dream on. De trias politica Het liberale middel om te voorkomen dat één persoon kan bepalen wat ‘goed’ en wat ‘fout’ is is de scheiding van machten. De spreiding van macht garandeert dat een dictatuur onmogelijk wordt. Overigens is de spreiding over 3 partijen echt 18e eeuws. Tegenwoordig is de spreiding van de macht verdeeld over veel meer partijen, zoals een centrale bank, statistische instanties en diverse andere (in principe niet-politieke) instanties. Het is niet toevallig dat Trump al tijdens zijn vorige termijn als president volop heeft ingezet op het aanstelling van rechters. Hij weet heel goed dat – hoe onpartijdig je ook wilt zijn – ieder mens een mens is met een mening. Ook een rechter, een politie-agent, een politicus, een voorzitter van de Fed, of de directeur van een bureau dat de werkeloosheidscijfers vaststelt (om er een paar te noemen) zijn mensen met een mening. Die mensen kun je vervangen door mensen zonder mening; mensen, die bereid zijn om precies dát te doen wat centraal éénduidig wordt voorgeschreven. Dit zagen we voor Trump al ontstaan, maar dit proces zit nu in een enorme stroomversnelling en vindt ‘full in the open’ plaats. Perfect om te analyseren. Minder perfect om in te wonen. Vrijheid van meningsuiting J.D. Vance was nog maar net vice-president toen hij in het Europees Parlement een pleidooi hield voor de vrijheid van meningsuiting. Inmiddels is volstrekt helder dat hij alleen voorstander is van zijn eigen vrijheid van meningsuiting en niet van andermans vrijheid van meningsuiting. Zijn vrijheid van meningsuiting kennen we onder de noemer ‘populisme’ en is decennia door progressief Amerika en progressief Europa via beeldvorming weggeduwd. Vrijheid van meningsuiting stelt echter dat de burger altijd gelijk heeft en die burger roept al jaren iets dat progressieve krachten verachten en proberen te bagatelliseren. Als je echter niet wilt luisteren dan krijg je het lid op de neus en in dit geval heeft dit een naam: Trump. De grote vraag is natuurlijk hoe je je hier als liberaal in positioneert; hoe zoek je balans tussen twee extremen? Vrijheid geven of vrijheid belemmeren In onze diffuse samenleving zitten heel veel regelingen waarbij vrijheden worden geblokkeerd. Terwijl iedereen zegt voor vrijheid te zijn lijkt het niet mogelijk om maatregelen te nemen tegen demonstranten die zelf alle vrijheid willen hebben en andere niets gunnen of religieus gebaseerde beperkingen van de vrijheid. De ene vrijheid is blijkbaar belangrijker dan de andere vrijheid. Trump doet daar niet moeilijk over. Hij eist alle vrijheid op en geeft andersdenkenden geen enkele vrijheid. Een perfecte uitvergroting van de diffuse situatie van dit moment. Het is een keuze Feitelijk is er niets mis met het gedrag van Trump. De mensen hebben hem gevraagd om een pakket aan maatregelen uit te rollen en grosso modo doet hij precies wat hij beloofd heeft. Hij voert het ook extreem door met zijn rechtervoet vol op het gaspedaal. Is dat erg? Helemaal niet. Wie weet ruimt hij wel een heleboel rommel op, die we hebben gemaakt in de diffuse wereld waarin iedereen om elkaar heen draait en met woorden goochelt en oplossingen zoekt, die niemand echt wil. In het oude Griekenland kwam dat ook voor en dan stelde men een tiran aan om alle rommel op te ruimen, die door het democratische proces was ontstaan. Daarna trad de tiran (en dat was helemaal geen negatief begrip) terug en kon het democratische proces weer voortgang vinden. De kern van de oplossing zit precies in het begrip “keuze”. Alles wijst er op dat Trump aan het einde van zijn termijn deze keuze óf heeft geblokkeerd óf zo manipuleert dat de democratische stem altijd bij hem uitkomt. Net als in iedere dictatuur. Dan is het wel erg, want uiteindelijk moeten het de burgers van een land zijn, die bepalen wat er met het land gebeurt. Die burgers mogen zich best een keer (goed) vergissen, maar dan moeten ze wel de ruimte krijgen om deze vergissing te zien én een andere vergissing te maken. Feitelijk is namelijk een democratie niet goede, maar het is de minst slechte manier om een land te regeren. Met liberale groeten, Peter Lamberts

Binnen het liberalisme is ‘vrijheid’ een centraal goed en tevens is het de enige politieke stroming, die de sturing vanuit burgers (bottom-up) vorm wil geven. Het is daarom verrassend dat liberalen toch vooral insteken op de gedachte dat ‘vrijheid’ wordt verzorgd door de overheid en dat de burger geen actieve rol heeft om ‘vrijheid’ actief te stimuleren voor een andere burger. Het immigratie-dossier is een uitgelezen onderwerp waarop duidelijk wordt dat het voor individuele burgers heel goed mogelijk is om de vrijheid – die door de overheid wordt verzorgd – te blokkeren voor mede-immigranten of voor de Nederlandse gastheer. Het laat ook haarfijn zien dat burgers zich hier buitengewoon aan storen en dus feitelijk zouden willen dat de immigranten mee zouden helpen om de vrijheid in Nederland zoveel mogelijk ruimte te geven voor ons allemaal. Deze manier van denken komt heel helder naar voren in 3 vragen: 1. Wil een immigrant zelf vrijheid? Los van de vraag welke immigranten je zou willen toelaten in Nederland durf ik te stellen dat iedere immigrant hierheen komt omdat hij vrijheid zoekt. Uiteraard geldt dit voor de politieke vluchteling, die in zijn eigen land niet zichzelf kan zijn (qua sekse, religie, politieke overtuiging etc.). Uiteraard geldt het ook voor de oorlogsvluchteling, die zich niet iedere dag wil afvragen of hij de volgende dag nog zal leven of dat zijn huis nog overeind zal staan. Het geldt echter ook voor de economische vluchteling, die zich niet iedere dag wil afvragen of hij die dag nog te eten of te drinken zal hebben. Tenslotte geldt het voor de medische vluchteling, die bij terugkeer in zijn eigen land niet die vrijheid zal hebben die we in Nederland kunnen bieden door de gebreken in zijn lichaam. Niet iedere immigrant zal dezelfde ambitie hebben. Een economische vluchteling zal eerder tevreden zijn met een geregeld leven waar een politieke vluchteling of oorlogsvluchteling gebruik zal willen maken van de faciliteiten om zichzelf maximaal te ontplooien. Dit neemt niet weg dat iedere vluchteling, die naar Nederland komt zichzelf wil bevrijden van de beperkingen, die het leven in zijn eigen land voor hem in petto kan hebben. 2. Gunt een vluchteling anderen ook vrijheid? Als je uit eigen ervaring weet hoe het is om niet te kunnen doen wat je eigenlijk zou willen doen dan verwacht je dat juist deze mensen extra gemotiveerd zijn om te zorgen dat de mensen in hun omgeving niet dezelfde last hebben als de last, die zij zelf hebben achtergelaten. Dat is in veel gevallen ook zo, maar die gevallen halen het nieuws niet. Dat geldt wel voor vluchtelingen, die wel zelf alle vrijheid willen hebben, maar een ander geen vrijheid gunnen. Ze blokkeren dan actief de beschikbare vrijheid en dat valt ons op, omdat we allemaal beseffen dat hiermee ons belangrijkste bezit – vrijheid – in gevaar komt. Een deel van de beperkingen is juridisch op te vangen (maar dan moet je het nog wel bewijzen en heb je het probleem dat een cel in Nederland beter is dan de onvrijheid in je eigen land), maar een deel is ook niet-juridisch. Een voorzichtige greep uit de situaties die het nieuws halen en als kenmerk hebben dat de ene persoon de vrijheid voor de andere persoon blokkeert: · Eerwraak is het meest extreme voorbeeld waarbij je de vrijheid van een ander blokkeert door iemand het leven te ontnemen. De complexiteit vanuit juridisch kader is daarbij dat de eerwraak zelf wel strafbaar is, maar de dreiging vooraf niet. Juist die dreiging vooraf maakt dat de onvrijheid voorafgaand aan de eerwraak dicht nadert aan de onvrijheid na de voltrekking; · Het is heel cru dat mensen die vluchten naar Nederland om wie ze zijn (qua gender of qua geloof) in Nederland worden geconfronteerd met mede-vluchtelingen, die deze vrijheid niet accepteren. Juist deze groep vluchtelingen gun je een humaan leven; · Bijvoorbeeld in de Eritrese gemeenschap zie je heel duidelijk dat de politieke vluchtelingen van verschillende politieke stromingen in Nederland hun oorlog ‘gewoon’ voortzetten. Hiermee blokkeren ze voor zichzelf én voor elkaar de mogelijkheid om dit politieke conflict te ontvluchten en een eigen leven op te bouwen (en wij krijgen ook een stuk onvrijheid mee). Daarbij zijn de excessen juridisch (weliswaar moeilijk) aan te pakken, maar de onderliggende wrijving niet; · Een grote irritatie voor heel veel autochtone Nederlanders (zowel direct betrokken als potentieel betrokken) betreft de kleine criminaliteit van (vaak) kansloze asielzoekers. Iedere diefstal, iedere ruzie, iedere keer zwart rijden, iedere aanranding en iedere – steeds verder groeiende – brutaliteit naar mede-immigranten en autochtone Nederlanders is een actie waarbij je de vrijheid van anderen beperkt. Er zijn oneindig veel meer voorbeelden te noemen van grotere en kleinere situaties waarin Nederland wel vrijheid aanbiedt aan de vluchtelingen, maar waarin deze vluchtelingen actief vrijheid voor andere blokkeert of geen vinger uitsteekt om samen te zorgen dat iedereen in Nederland van nóg meer vrijheid kan genieten dan dat ze nu al heeft. 3. Kunnen wij de migranten vrijheid geven? Liberalen vinden het belangrijk om te zorgen dat je je talenten kunt ontdekken en ontplooien. Dan helpt het niet om iemand uit een bootje op de Middellandse Zee op te pikken en hier in een opvangplek te veroordelen tot een uitzichtloos bestaan. Vrijheid geven betekent ook dat je moet zorgen voor een keten waarin huisvesting, gezondheidszorg, veiligheid, opleidingsmogelijkheden en soortgelijke zaken zijn ingericht. Dat vraagt niet alleen om de inrichting van deze onderwerpen, maar ook het besef dat de mogelijkheden beperkt zijn. De vraag om daar de opvang op aan te passen is humaner dan om iedereen op te nemen en vervolgens buiten beeld uitzichtloos te laten voortleven. Een humaan immigratiebeleid vanuit liberaal perspectief zet ‘vrijheid’ centraal. Hierbij geldt de mate waarin wij een vluchteling vrijheid kunnen bieden en ook de mate waarin vluchtelingen elkaar en ons vrijheid bieden. Wanneer iemand wel vrijheid wil ontvangen, maar niet bereid is om die vrijheid ook te gunnen aan een ander is de basis onder ieder liberaal beleid weggeslagen. Met liberale groeten, Peter Lamberts

In een eerdere column heb ik al de vraag gesteld: als je vrijheid belangrijk vindt is het dan niet logisch om je – als individu – in te spannen dat vrijheid (ook) beschikbaar is voor anderen? Nu is het aan de overheid om te zorgen dat mensen zich vrij kunnen ontwikkelen, maar liberalen denken ‘bottom-up’ en dan lijkt het niet meer dan logisch dat burgers – waar mogelijk – ook vrijheid bottom-up willen verzorgen. Justitie in een liberale samenleving Het onderwerp ‘justitie’ is in dit verband een bijzonder passend onderwerp. Ga maar na: (nagenoeg?) alle onderwerpen waar een rechter zich over buigt zijn onderwerpen waarin de ene burger de vrijheid van een andere burger beperkt. Dat kan zijn omdat mensen in hun enthousiasme over een grens zijn gegaan en via een onafhankelijke partij het beste kunnen worden gecorrigeerd. In het overgrote deel van de is het minder onschuldig Ik ga hier niet het hele wetboek van strafrecht na, maar de stelling lijkt me redelijk dat in een liberale samenleving iets voorgelegd kan worden aan een rechter wanneer de ene burger of juridische entiteit een grens over gaat bij een ander met voordeel voor zichzelf én nadeel voor de ander. Dit past bij het uitgangspunt dat je vrij bent totdat je de vrijheid van een ander beperkt. De rechter heeft dan de taak om dit te toetsen. De illegale trias politica Dit neemt niet weg dat wetsovertreders een ander laat meemaken wat ze zelf niet willen meemaken. Ze gunnen een ander niet de vrijheid, die ze zelf wel willen ontvangen. In de kern creëren ze een illegale trias politica. Bij kleine criminaliteit is dat even zoeken en komen de drie grootheden enigszins onbewust samen in één persoon. Een inbreker is de wetgevende macht als hij bepaalt dat het is toegestaan om een ander geld of artikelen afhandig te maken (in de Sovjet-Unie waren dat de koelakken). Als rechter wijst hij aan van welke specifieke eigenaar geld en goederen afhandig gemaakt mag worden. Tenslotte zet hij een politiepet op door feitelijk in te breken en het geld en artikelen tot zich te nemen. Bij georganiseerde misdaad is dit duidelijker te zien. Daar zijn de taken strak verdeeld, maar is de kern hetzelfde: er is een groep mensen die een ander de vrijheid misgunnen, die ze zelf wel belangrijk vinden. Zij stellen zich daarbij op tussen de vrijheid-gevende overheid en de burger en blokkeren de vrijheid voor hun slachtoffers. Als iedereen zo zou zijn dan is de liberale overheid kansloos om haar vrijheid te verspreiden. Tegelijkertijd: in dat geval zou de samenleving niet kiezen voor een liberale overheid. Juist de wens om te zorgen voor vrijheid komt voort uit de opdracht vanuit burgers aan de overheid om vrijheid te verzorgen. Waarom zouden burgers deze verspreiding van vrijheid wel uitbesteden en niet zelf invulling geven waar ze kunnen? Moet alles in het strafrecht? Dit raakt ook aan een andere punt. Als mensen zich niet druk hoeven te maken om de vrijheid van een ander worden ze heel creatief in het vinden van zelfbedachte nieuwe ontwikkelingen, die toevallig wel gunstig uitpakken voor zichzelf, niet gunstig voor een ander én nog geen onderdeel uitmaken van het strafrecht. Zeker met de enorme snelheid waarin onze samenleving zich ontwikkelt zijn er steeds meer onderwerpen waar mensen in hun vrijheid worden beperkt door andere mensen. Alleen al de voorbeelden rondom de opkomst van internet, social media en AI buitelen over elkaar heen. Moet je dan alles juridisch maken? Het heeft ook iets makkelijks om je vrijheid ruim op te pakken en te verwijzen naar een ander (de rechter) als er weerstand ontstaat. Dan krijg je te maken met een enorme hoeveelheid bagger op social media, de complexiteit rondom deepfakes of ontwikkelingen waar we nu nog niet van hebben gehoord, maar die morgen realiteit zijn (of ze zijn al realiteit en ik heb er nog niet van gehoord)? Als dat mag omdat er nog geen wetgeving voor is opgesteld dan wordt het best een dingetje. Het is ook wel gemakzuchtig om te doen waar je zin in hebt en bij weerstand te verwijzen naar de rechter. De kern van de boodschap Als we vrijheid belangrijk vinden is het dweilen met de kraan open als je mensen de kans geeft om alle weerstand tussen burgers via een ander te laten lopen. Burgers zijn zelf verantwoordelijk voor het creëren van een vrije samenleving. Dit kun je doen door diverse overheden te vragen om zaken in te regelen, die je alleen niet voor elkaar kunt krijgen, maar het begint dat je zelf ook oog hebt voor de vrijheid van een ander. Rechtszaken laten dan precies zien waar er nog verbeteringen in de samenleving mogelijk zijn; het zijn de zaken waar mensen de trias politica aan hun laars hebben gelapt. Met liberale groeten, Peter Lamberts

Er leeft onder veel mensen een wijdverbreid misverstand en dat is dat iedereen vrijheid wil. Helaas is dat niet zo. Uiteraard zijn er heel veel mensen, die vrijheid heel belangrijk vinden. Helaas zijn er ook best veel mensen, die hooguit hun eigen vrijheid belangrijk vinden. Het is wel vrijheid, maar het is niet hetzelfde. In de oorlog tussen Oekraïne en Rusland enerzijds en de oorlog tussen Israël en Hamas anderzijds komt dat verschil heel duidelijk in beeld. Laat mij u meenemen in mijn denkwijze. De oorlog tussen Oekraïne en Rusland Als je in deze oorlog zoekt naar de vraag hoe je tot vrijheid komt dan kun je 3 centrale vragen stelen rondom het thema: gunt de ene partij vrijheid aan de andere partij (of alleen aan zichzelf)? Vraag 1: gunt de ene overheid vrijheid aan de burgers van de andere overheid? Bij de beantwoording van deze vraag zie je heel duidelijk een verschil tussen de insteek van de Russische en de Oekraïense overheid. De Russische overheid gunt heel duidelijk geen vrijheid aan de Oekraïense burger, wil haar onderdrukken en schroomt er in de oorlog ook niet voor terug om via burgerdoelen haar militaire doelen te halen. Tegelijkertijd zie je vanuit de Oekraïne het tegenovergestelde. De Oekraïense overheid verdedigt zich zeer punctueel conform het oorlogsrecht en richt zich uitsluitend op militaire doelen. Het is voor haar met de huidige drone-technologie heel makkelijk om de Russische agressie jegens haar burgerdoelen op dezelfde wijze te beantwoorden, maar dat doet ze niet. Vraag 2: gunt de overheid in Rusland of Oekraïne vrijheid aan haar eigen burgers? Ook hier zie je een duidelijk verschil. Poetin gebruikt zijn burgers uitsluitend om zijn eigen doelen te gebruiken. Terwijl hij zijn soldaten zonder enige scrupules de zgn. gehaktmolen instuurt is er voor de overige burgers helemaal niets qua democratie, onafhankelijke rechtspraak, vrijheid van meningsuiting of wat je ook maar aan liberale waarden kunt bedenken. De enige vrijheid in Rusland is de vrijheid van Vladimir Poetin en de mensen die hem naar de mond praten. Aan de andere kant zet Zelenski alle middelen in om zijn soldaten zo veel mogelijk te ontzien én hij behandelt de krijgsgevangenen zoals het hoort. Het zwakke punt is het feit dat Oekraïne voor de oorlog te maken had met een hoge mate van corruptie en op diverse andere gebieden tekort geschoten werd om te voldoen aan de eisen van de Europese Gemeenschap, die de vrijheden van burgers moeten burgen. Zelenski is wel bezig om hier verbeteringen in aan te brengen, maar de oorlog maakt het onmogelijk om dit goed te toetsen. Vraag 3: gunnen de vrienden van Rusland of Oekraïne vrijheid aan burgers? Ook hier kun je de lijn van de vorige twee vragen probleemloos doortrekken. De vrienden van Rusland zijn landen waar de overheid haar eigen bevolking knecht. Zij hebben er dus ook geen enkele moeite mee dat Rusland zowel haar eigen burgers als de burgers van de Oekraïne in het ongeluk stort, want ze doen zelf precies hetzelfde. Bij de Oekraïne zie je dat haar vrienden juist de vrijheid van burgers hoog in het vaandel hebben staan; zowel voor de Oekraïne als voor Rusland. Het probleem richting de Russische bevolking is alleen dat alle hulp wordt verstrekt via de overheid. In Rusland is dit niet mogelijk, omdat de Russische overheid zelf de vrijheid voor haar burgers blokkeert. De oorlog tussen Israël en Gaza Stellen we dezelfde vragen in de oorlog tussen Israël en Gaza dan zien we een heldere parallel en een heldere dissonant. De parallel ligt bij Hamas/Rusland: zij gunnen de Israëlische bevolking geen vrijheid, zij gunnen hun eigen burgers geen vrijheid en hun vrienden (niet geheel toevallig dezelfde landen) vinden dat uitstekend. Het verschil ligt bij Israël/Oekraïne: zij gunnen hun eigen bevolking wel vrijheid, ze gunnen de Gazanen geen vrijheid en hun vrienden gunnen zowel het volk van Israël als de Gazanen vrijheid. Het verschil zit dus in vraag 1 en daar zit de pijn voor de vrienden van Israël: · Het is volstrekt helder dat Israël gesteund moet worden, omdat zij een staatsvorm hebben, die voldoet aan de waarden waar deze vrienden aan hechten. Dit geldt des te meer, omdat Hamas alles doet waar deze vrienden van gruwen. Het is dus echt geen optie om anders te kiezen; · Daar waar in het conflict met Saddam Hoessein, Khadaffi of Poetin heel consciëntieus de burgerbevolking werd ontzien doet Israël geen enkele poging in haar handelen om de burgerbevolking van Gaza te ontzien (of de burgerbevolking in Libanon in de strijd tegen Hezbollah). Hiermee vervaagt het onderscheid met Hamas; · Zo ontstaat er rondom het handelen van Israël een verschil tussen de waarden, die door Israël worden gedeeld en een uitvoering in de oorlog die hier niet bij past. De vrienden van Hamas zitten wel met Hamas op één lijn en kunnen daarom de vrienden van Israël om de oren slaan met hun eigen waarden. Waarden waar Hamas en haar vrienden anderen dus wel op aanspreken, terwijl ze deze waarden zelf totaal niet onderschrijven. De handelswijze van Zelenski en Netanyahu (en Trump) Daar komt nog een issue bij: waar iedereen ziet dat Zelenski – voor zover mogelijk in een oorlogssituatie – probeert om zijn land te hervormen richting de waarden van de Europese Unie zie je onder Netanyahu een tegengestelde ontwikkeling (ook voor 7 oktober al) ontstaan. Hiermee signaleer ik dus niet alleen een conflict rondom de tweede vraag, maar ontstaat er ook druk op de eerste vraag. Zo kan Hamas heel makkelijk de steun voor Israël en de twijfels over het handelen van Netanyahu en de druk op de 2e vraag aan elkaar koppelen. Het helpt dan niet als de grootste steunpilaar van Israël (de Verenigde Staten) een complete ommezwaai maakt waarbij ook daar de antwoorden op vraag 1 en 2 duidelijk onder druk staan en Netanyahu zich hier buitengewoon comfortabel bij voelt. Zo ontstaat dus een conflict waarbij niet alleen de burgers in Gaza klem zitten, maar ook de Israëlische burgers stapje-bij-beetje in een richting gaan waar ze niet willen zijn. Peter Lamberts

Binnen de VVD is ‘vrijheid’ een centraal thema en als je luistert naar diverse andere partijen dan herken je deze voorkeur volop. Dit is echter niet zo logisch als je bedenkt dat de vrijheid van liberalen niet dezelfde is als de vrijheid van diverse andere politieke stromingen. Het geeft wel een handvat om duidelijk aan te geven waarin het liberalisme van andere politieke stromingen verschilt. Socialisme kiest voor de zwakkeren Het socialisme denkt in groepen en komt op voor de zwakkeren in de samenleving. Socialisten zijn (veelal) zelf geen lid van de zwakkere groep, maar stellen zich wel op het standpunt dat ze hun positie moeten gebruiken om de door hen als ‘zwakkeren’ bepaalde groep te helpen. Van oudsher is dit de werkende onderklasse, maar sinds deze groep nog maar in beperkte mate als ‘zwakkere groep’ kan worden gezien zoekt het socialisme naar nieuwe doelgroepen. Hierbij komen specifieke o.a. niches binnen de LHBTIQ-gemeenschap, vluchtelingen, dieren en planten naar voren. Het nadeel van het denken in groepen is dat enkelen binnen deze groep, die niet passen binnen het gewenste plaatje niet worden gezien om het gewenste plaatje van de gehele groep intact te kunnen houden. Uiteindelijk willen socialisten de zwakkere groep helpen en dan past het niet dat leden uit de groep zich misdragen of aangeven dat ze helemaal niet geholpen willen worden, zoals socialisten het zich voorstellen. Dit betekent dat ze doen alsof de misdragingen er niet zijn of dat de wens om zelfstandig te zijn niet bestaat. Willen socialisten vrijheid? Ja, ze willen wel vrijheid, maar ze willen vrijheid specifiek voor hun groep in lijn met de hulp, die ze voor de betreffende groep voor ogen hebben. Deze benadering betekent dat de hulp aan de zwakkere groep ten koste mag gaan van leden buiten deze zwakkere groep. Als we kijken naar het conflict tussen de Joden en de Palestijnen zien we ook dat het beeld van de zwakkere kan verschuiven: vroeger waren Joden de zwakkere waar je voor op moest komen (zowel in het licht van de Holocaust als in het licht van de vele aanvallen op Israël door de vele Arabische buren), maar sinds enige jaren is Israël duidelijk de bovenliggende partij en zijn zeker de Palestijnen de zwakkere partij. Dit leidt er toe dat binnen socialistische kring de vrijheid van de Palestijnen zwaarder weegt dan de vrijheid van de Joden. Conservatieven kiezen voor het bekende Met de opkomst van de PVV keert het conservatisme weer sterk terug in het Nederlandse politieke landschap. Net als socialisten denken conservatieven in groepen alleen kiezen zij niet voor de zwakkeren, maar voor het bekende en vertrouwde. Als we naar het programma van de PVV kijken dan komt dit terug in een voorkeur voor het behoud van de sociale voorzieningen (daarin zijn ze heel links) in combinatie met een voorkeur voor het behoud van culturele waarden (daarin zijn ze heel rechts). In de beoordelingen van het conflict tussen de Joden en de Palestijnen leidt dit tot een volledig tegengestelde keuze dan bij de socialisten: de Joodse cultuur is vertrouwd en wordt derhalve gesteund en de Arabische / Islamitische cultuur is bedreigend voor hetgeen we hebben opgebouwd en wordt daarom afgewezen. Door te denken in groepen zie je ook hier dat er geen ruimte is voor de gedachte dat Joden ook fouten kunnen maken en ook de onmogelijkheid om open te staan voor individuele leden uit de Arabische samenleving die willen integreren. Willen conservatieven vrijheid? Ja, ze willen vrijheid, maar ze willen vrijheid specifiek voor hun groep in lijn met het (geromantiseerde) beeld dat ze hebben van hun vertrouwde wereldbeeld. Daarbij mag deze vrijheid ten koste gaan van de vrijheid van groepen, die niet voldoen aan dit (geromantiseerde) wereldbeeld. Als we dan kijken naar het conflict tussen de Joden en de Palestijnen zien we dan ook een volledig tegengesteld beeld, omdat nu de Joden staan voor het vertrouwde en de Palestijnen voor de bedreiging. Dit leidt er toe dat er binnen conservatieve kring geen enkel mededogen bestaat met de Palestijnse burger, die ingeklemd zit tussen Hamas en de Israëlische regering. Confessionelen kiezen voor hun eigen confessionele groep Waar socialisten kiezen voor zwakkeren en conservatieven voor het bekende daar kiezen confessionelen voor hun eigen confessionele groep. Wat hetzelfde is dat ze denken in groepen en dat ze de slechte gedragingen van hun eigen groep negeren en de slechte gedragingen bij andere groepen extra belichten. Ook al zijn dit dezelfde gedragingen! In de beoordeling van het conflict tussen de Joden en de Palestijnen hebben in ieder geval de Christenen een dingetje. In de kern raakt het henzelf niet, maar ze hebben wel betrokkenheid met andere confessionele groepen. Hier zie je wel het verschil tussen de conservatieve invloeden, die bij confessionele traditioneel heel sterk zijn (en dan steunen ze de verdrukte Joden uit schaamte voor de Holocaust – hiervoor was Jodenvervolging geen issue binnen de Christelijke wereld) en de socialistische invloeden, die ook sterk aanwezig zijn (en dan begint de neiging om partij te kiezen voor de verdrukte Palestijnen – zeker in Gaza). Willen confessionele vrijheid? Ja, ze willen vrijheid, maar ze willen vrijheid specifiek voor hun groep in combinatie met wat sympathie voor bepaalde andere confessionele, die verdrukt worden. Deze vrijheid mag ten koste gaan van groepen, die niet passen binnen de eigen religie en niet in aanmerking komen voor de barmhartigheid. Opgemerkt kan worden dat bij orthodox gelovigen (ook binnen het Christendom) de barmhartigheid naar andere religies minder sterk is dan bij meer seculiere gelovigen. Liberalen kiezen voor het individu, dat een ander individu vrijheid gunt De enige politieke stroming die dwars door groepen heen kijkt en zich richt op het individu is het liberalisme. Liberalen kiezen voor individuen, die zichzelf willen ontwikkelen en ook anderen toestaan om zichzelf te ontwikkelen. In de beoordeling van het conflict tussen de Joden en de Palestijnen zie je dat de liberalen geen positie weten te kiezen tussen het groepsdenken van socialisten, conservatieven en confessionelen. De mogelijkheid om te wijzen op de aanwezigheid of afwezigheid van de ruimte die de ene partij gunt aan de andere partij komt niet over het voetlicht, omdat de neiging bestaat om partij te kiezen tussen de ene groep of de andere groep. Willen liberalen vrijheid? Ja, ze willen vrijheid, maar ze willen geen vrijheid voor individuen, die een ander de vrijheid misgunnen. Daarmee is ook voor liberalen de vrijheid niet onbeperkt. Peter Lamberts

Aanvulling laatste alinea: Quote: "Wat wij wel onvoorwaardelijk van immigranten kunnen en moeten verlangen is naleving van de kernnormen en aanvaarding van de kernwaarden van onze moderne samenleving. Dan betreft het zaken als: de grondwet en de rechtsstaat, de vrijheid van het individu, de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het non-discriminatiebeginsel, de vrijheid van meningsuiting, tolerantie en het geweldsmonopolie van de staat. Dit zijn de voorwaarden waaronder een moderne samenleving van vrije burgers kan functioneren." Einde quote. Aanvullen met: [ de fysieke onschendbaarheid van elk individue ] en [ uithuwen van niet volwassen Nederlandse Staatsburgers is verboden ]

Vrijheid en gezag worden soms als tegenpolen gezien, maar in een liberale samenleving zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vrijheid kan alleen bestaan binnen een rechtsstaat die haar actief beschermt. Als wetten niet worden gehandhaafd, als instituties gezag verliezen en als intolerantie wordt getolereerd, verwordt vrijheid tot vrijblijvendheid - en uiteindelijk tot instabiliteit. Antisemitisme is hierin een cruciale graadmeter. De recente toename van antisemitische uitingen, vaak vermomd onder een doorzichtige mantel van antizionisme, en radicale demonstraties in Nederland laat niet alleen zien dat de Joodse gemeenschap onder druk staat, maar ook dat het gezag van de overheid wordt uitgedaagd. Wanneer wetshandhaving faalt op dit terrein, ondermijnt dat de fundamentele principes van onze liberale democratische rechtsstaat. Een breder probleem: de aantasting van het gezag De demonstraties waarin antisemitische leuzen worden gescandeerd en (terroristisch) geweld wordt vergoelijkt, laten een verontrustende trend zien. Het probleem is niet alleen de haat die wordt uitgesproken, maar het feit dat dit steeds openlijker en met steeds minder consequenties gebeurt. Demonstranten houden zich niet meer aan de spelregels van de rechtsstaat. De vrijheid van meningsuiting wordt gebruikt als schild om oproepen tot geweld te rechtvaardigen, terwijl het respect voor democratische instituties afneemt. Handhavers aarzelen om op te treden. Uit angst voor escalatie of politieke gevoeligheid wordt vaak gekozen voor terughoudendheid, wat de indruk wekt dat wetgeving selectief wordt toegepast. De openbare ruimte wordt een vrijplaats voor extremisme. Waar het gezag van de staat niet meer wordt gehandhaafd, nemen radicale groepen die ruimte in - met gevolgen die verder reiken dan antisemitisme alleen. Duitse doortastendheid als voorbeeld Waar Nederland worstelt met besluiteloosheid, heeft Duitsland een duidelijke lijn getrokken. Demonstraties waarin antisemitische leuzen werden geuit, zijn daar met kordaat beëindigd, en radicale organisaties die haat verspreiden zijn aangepakt. Duitse politieke leiders spreken zich bovendien nadrukkelijk uit: antisemitisme en radicalisering worden niet gezien als geïsoleerde problemen, maar als bedreigingen voor de democratische orde. Dit is een benadering die Nederland ook moet hanteren. Niet door disproportioneel op te treden, maar door duidelijk te maken dat de liberale democratische rechtstaat geen vrijblijvend project is. Wat de VVD moet doen Als liberale partij kan en mag de VVD zich niet terughoudend opstellen in deze discussie. Vrijheid is geen vanzelfsprekendheid, en ze vraagt om verdediging wanneer ze wordt uitgedaagd. Daarom moet de VVD zich uitspreken voor een steviger en consequenter optreden tegen antisemitisme en de ondermijning van het gezag. Daarbij horen drie concrete maatregelen: Geen tolerantie voor haatzaaiende demonstraties Demonstraties waarin antisemitische of gewelddadige leuzen worden geroepen, ook als dat gebeurt in talen zoals het Arabisch, moeten onmiddellijk worden beëindigd. De wet biedt hier al de ruimte voor, maar de uitvoering blijft achter. Een harde aanpak van extremistische organisaties Islamistische en radicaal-linkse netwerken die antisemitisme verspreiden, moeten worden aangepakt via juridische middelen, financiële sancties en in sommige gevallen een algeheel verbod. Een helderdere, proactieve lijn, ook vanuit het Openbaar Ministerie, is noodzakelijk. Duidelijk politiek leiderschap en herwaardering van gezag Bestuurders en politici moeten een heldere norm stellen: de democratische rechtsstaat stelt grenzen, en wie die overschrijdt, kan rekenen op harde maatregelen. Zwakte en vaagheid creëren alleen ruimte voor verdere radicalisering. Conclusie: vrijheid moet actief beschermd worden Een liberale samenleving kan alleen functioneren als haar instituties geloofwaardig en gezaghebbend zijn. Als demonstranten zonder consequenties oproepen tot geweld, als wetshandhaving aarzelt en als politieke leiders ontwijkende taal blijven gebruiken, brokkelt dat gezag af - en daarmee ook de vrijheid die we als samenleving koesteren. De VVD moet hierin het voortouw nemen. Niet uit drang naar harde maatregelen, maar uit de overtuiging dat een sterke, liberale democratie niet alleen rechten garandeert, maar ook de verantwoordelijkheid heeft om haar kernwaarden te verdedigen. En een absoluut fundamentele kernwaarde van onze liberale democratie is: minderheden beschermen. Remco Yitzak Cooremans

Vanuit de basistheorie van het liberalisme wordt vrijheid door de overheid beschikbaar gesteld aan de burger. De burger krijgt hierdoor de gelegenheid om zijn/haar talenten te ontdekken en zo goed mogelijk te ontwikkelen. Op zich staat hier niets bijzonders. Als je dit tekent dan krijg je het beeld zoals dit bovenaan dit artikel te vinden is. Met behulp van deze tekening zie je meteen het verwijt aan het liberalisme helder in beeld: je ziet een hele heldere band tussen de overheid en de individuele burger, maar je ziet geen band tussen de burgers onderling. Het verwijt van egoïsme - zo vaak gericht op het liberalisme - lijkt daardoor logischer. Wat ik me nu al enige maanden afvraag is het volgende: Iedere liberaal vindt 'vrijheid' het allerbelangrijkste; Iedere liberaal vindt dat de samenleving 'bottom-up' moet worden opgebouwd; Waarom zetten liberalen zich er - individueel - dan niet voor in om 'vrijheid' beschikbaar te stellen voor andere individuen, laten ze het beschikbaar stellen van vrijheid over aan de overheid ('top-down') en houden ze hun eigen vrijheid (als een soort bezit) voor zichzelf? Dit simpele uitgangspunt in 2 bullits in combinatie met een heldere vraag (in 3 bullits) zijn de basis voor een denkrichting, die stap-voor-stap het hele beeld van het liberalisme - zoals we dat allemaal kennen - op z'n kop zet. De vraag namelijk wat het doet met een samenleving waarin mensen zich inzetten om elkaar meer vrijheid te gunnen? Feitelijk gebeurt dit al volop, maar dat past maar heel mondjesmaat in de liberale theorieën. En wat krijgen we voor een samenleving waarin de overheid niet alleen - op objectieve basis - vrijheid schenkt aan haar burgers, maar ook zorgt dat burgers niet tussen de overheid en andere burgers in kunnen staan om die andere burgers hun vrijheid te ontnemen? Alle weerstand rondom de cultuurverschillen met o.a. islamitische immigranten komt hier uit voort. Het algemene ongemak rondom de dwingende acties van Extinction Rebellion (en andere activistische bewegingen) zit hier ook in. Er zijn veel meer voorbeelden te noemen van maatschappelijke ontwikkelingen waarbij de vrijheden vanuit de overheid niet bij de burger komen door inzet van bepaalde burgers. Juist het liberalisme heeft hier een antwoord op, maar dan moeten liberalen wel open gaan staan voor de insteek dat een liberale samenleving pas in haar kracht komt als ze bottom-up is georganiseerd en hierbij vrijheid centraal stelt. Dan kan het niet anders dan dat burgers gemotiveerd worden om elkaar vrijheid te geven; direct of via een opdracht aan de overheid. Ik zal hier de komende maanden in volgende berichten dieper op ingaan. Peter Lamberts

5e alinea van onder naar boven: "In het boek 'Migratiemagneet Nederland'..... Dit boek is nu actueel, maar over 15 of 20 jaar? Wellicht verwijzen naar het jaar van publicatie.

0. Uiteindelijke concept-tekst Nationaliteit Alles wat de Nederlandse overheid kan doen wordt bepaald door haar burgers en het zijn dan ook haar burgers waar de Nederlandse overheid zich primair voor moet inzetten. Het bescheiden vrijheidsstreven en het nuchtere burgerschap zijn bij uitstek Nederlandse waarden, die invulling geven aan onze nationaliteit. Binnen de VVD zijn er verschillende gedachtes hoe dit ‘wij’ vormgegeven kan worden. Deze verschillende gedachtes ontstaan enerzijds vanuit de praktijk en anderzijds vanuit de liberale theorie. In beide gevallen is er wel een rode draad te herkennen, die maakt dat diverse stromingen als liberaal kunnen worden herkend. In het debat over nationale identiteit en burgerschap bestaan twee scholen. Sommigen stellen: het gaat puur om de spelregels van een democratische samenleving, om de basisnormen en grondwaarden: de grondwet en de rechtsstaat, de vrijheid van het individu, de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het non-discriminatiebeginsel, de vrijheid van meningsuiting, tolerantie, het geweldsmonopolie van de staat en de scheiding van Kerk en Staat. Je hoeft je geen Nederlander te voelen, trots op de Grondwet zou volstaan om ernaar te handelen. Dat is een mooie, zuiver liberale opvatting, maar erg formalistisch. De andere school zegt: formalisme is niet genoeg, je moet aan burgerschap ook inhoud meegeven, substantie, emotie. Niet alleen de kale regels, maar ook geschiedenis, een gedeelde toekomst. Je moet spreken over Rembrandt en Cruyff, over Lobith en de Deltawerken, over christendom en humanisme. De discussie gaat dan over de invulling van die identiteit. Daar is het dilemma: hoe preciezer je het invult, hoe meer mensen je buitensluit. Hier ligt de basis voor een invulling van de Nederlandse nationaliteit, want net als de Fransen (Franse Revolutie) of de Amerikanen (hun strijd voor zelfstandigheid) hebben ook wij een eeuwenlange bijdrage geleverd aan de totstandkoming en verbreiding van de moderne vrijheid. Te denken valt aan de inspirerende rol van de zeventiende-eeuwse Republiek, aan de invloed van de Amsterdams-joodse filosoof Spinoza, of aan de vluchthaven die ons land bood aan verlichte denkers als René Descartes, Pierre Bayle of John Locke. Het zelfbewustzijn vanuit deze geschiedenis klinkt ook nu nog door in het liberale denken; ongeacht of het de meer formalistische of de meer inhoudelijk variant betreft. Migratie De immigratiegolf is klemmender geworden met de sterk stijgende immigratie sinds 2010. De binnenkomst van nieuwe bevolkingsgroepen sinds 1970 zorgde al voor ingrijpende sociale verandering die de Nederlandse samenleving. Ten tijde van het vorige Liberaal Manifest (2005) was er sprake van een strenge migratie-aanpak en werd gewaarschuwd voor verslapping. De liberale drieslag van Frits Bolkestein luidde al: beperk immigratie, bevorder integratie, bestrijd discriminatie. Hierbij werd gewezen op het risico voor gettoïsering, segregatie en toenemende politieke spanningen. Er zijn een aantal maatregelen relevant om de huidige ontwikkelingen terug te dringen: · Migranten die hier tijdelijk zijn, waaronder alle economische migranten, krijgen niet alle rechten van staatsburgers. Op hun terugkeer na de afgesproken periode wordt streng toegezien. · Aan migranten die hier permanent willen blijven, worden hoge eisen gesteld alvorens het staats burgerschap wordt toegekend. Naast de eisen aan de individuele immigrant (met betrekking tot baan, strafblad, eventuele partner, enz.) wordt de afzonderlijke politieke afweging gemaakt van de aantallen migranten die Nederland wil toelaten. · Toelating dient plaats te vinden op basis van de mate waarin iemand daadwerkelijk moet vluchten, maar dat wil niet garanderen dat iemand ook daadwerkelijk wordt toegelaten. Handhaving van de gemaakte afspraken tussen staat en migrant is hier cruciaal. · Misbruik van de asielprocedure en zinloos doorprocederen moeten worden voorkomen. Een asielzoeker heeft daarom alleen recht op door de Nederlandse staat betaalde rechtsbijstand ten behoeve van de eerste asielprocedure. in deze procedure dien je ook al je argumenten meegeven. · Voor immigranten die zich om louter economische redenen in Nederland zijn is de toegang beperkt voor de duur dat de arbeidsmarkt behoefte aan hen heeft. De balans tussen hetgeen een vluchteling wil ontvangen (vrijheid om zichzelf te kunnen ontwikkelen) en de mate waarin we als samenleving deze vluchtelingen kunnen opvangen is cruciaal. In die zin is het logisch dat een liberaal Nederland een restrictief toelatingsbeleid voert. Hierbij hoort ook dat vluchtelingen in de regio worden opgevangen, hun aanvraag daar wordt beoordeeld waarna ze op uitnodiging naar Nederland kunnen komen. Politieke vluchtelingen zijn en blijven voor de VVD uiteraard welkom. Het gaat dan om diegenen die in hun eigen land worden vervolgd om hun opvattingen. Integratie Het liberale programma staat of valt met de succesvolle integratie van immigranten. De problematiek van de integratie van niet-westerse migranten in de Nederlandse samenleving is lange tijd ernstig onderschat. De immigratie van immigratiegolven uit de 17e eeuw en later hebben echter een geheel ander karakter dan de immigratie de afgelopen decennia. Belangrijke verschillen betreffen: · werklust, · onderwijs en · het willen spreken van de Nederlandse taal. Een migrant is goed geïntegreerd als hij volop meedraait in de Nederlandse samenleving, de taal beheerst, werkt, belasting betaald, stemt, Nederlandse normen en waarden respecteert, zich aan de wet houdt, zijn kinderen naar school stuurt en zich loyaal toont jegens de staat die hem heeft opgenomen. Dit zijn allemaal dingen die wij ook van de Nederlanders verlangen. Met andere woorden: de geïntegreerde immigrant is een burger geworden, in de ruimste zin des woords. Hierbij is het wel essentieel dat hij of zij niet alleen de vrijheid krijgt aangereikt vanuit de overheid, maar ook dat ook burgers onderling bereid zijn elkaar vrijheid te geven. Geïntegreerde vluchtelingen willen deel uitmaken van een gemeenschap en zij ervaren vaak een (grote) afstand vanuit medeburgers ondanks hun succesvolle integratie. Liberaal integratiebeleid is dus geen ‘laissez-faire’. Er is een liberale ondergrens, een minimum wat mensen nodig hebben en waaraan ze moeten voldoen om in deze samenleving te kunnen opereren. Maar er is ook een liberale bovengrens. Tot hier zeggen we hoe het moet en dan zoekt u het maar uit. Is de immigrant eenmaal een zelfstandige burger die Nederlands spreekt en zich aan de wet houdt, dan is hij vrij te doen wat hij wil. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Hieronder volgt de oorspronkelijke opzet: 1. Doel In het vorige overzicht is aangegeven dat de tekst van het huidige Liberaal Manifest rondom burgerschap eigenlijk nog heel actueel was. Het enige wat er mist zijn de verschillende kamers in het liberale huis. Daarvoor wordt nu een tekstvoorstel gedaan (vanuit de originele tekst). Feitelijk is het hiermee sprake van een update voor het nieuwe Liberaal Manifest, zoals dit ook wordt beoogd voor dit nieuwe Liberale Manifest. 2. Aftrap naar een eerste versie voor het Liberaal Manifest Vanuit het kernteam en de voorbereidende sessies met leden in Dordrecht en Zwolle zijn een aantal punten naar voren gekomen, die mijn aandacht hebben: Het huidige Liberaal Manifest heeft heel veel goede elementen; Het nieuwe Liberaal Manifest moet een levend document worden dat met enige regelmaat van een update kan worden voorzien; Het liberale huis heeft diverse kamers. Ook in het nieuwe Liberaal Manifest mag naar voren komen welke verschillende beelden leven rondom een bestaande rode draad; Het Liberaal Manifest mag niet zo dik zijn als de vorige keer. Voorwaarde is daarom dat iedere team 1 A4 aan ruimte krijgt. Op basis van deze uitgangspunten heb ik het huidige Liberaal Manifest er bij gepakt en geconstateerd dat dit inderdaad voor ‘onze’ onderwerpen nog opvallend actueel is. Feitelijk is het belangrijkste verschil dat destijds de VVD er in was geslaagd om een streng asielbeleid door te voeren, maar dat neemt niet weg dat er uitdrukkelijk werd gewaarschuwd voor verslapping op dit punt. Nu zitten we midden in een periode van verslapping (niet door de VVD, maar wel in Nederland), maar de rode draad is daar niet veel anders om. Zonder me nog bezig te houden met de maximale lengte en rekening houdend met jullie input (en hetgeen ik regelmatig in de app-groep lees) wil ik een tekstvoorstel doen. In de volgende paragraaf heb ik eerst alle input op basis van de afgelopen 2 weken vanuit jullie meegenomen en aangegeven of dit wel/niet in de tekst voorkomt. Vervolgens vinden jullie een tekst waarbij de witte tekst letterlijk uit het huidige Liberaal Manifest komt en de geel-gearceerde tekst nieuw is. Het doel is om te komen tot een tekstvoorstel in de korte tijd, die beschikbaar is. Uiteraard kunnen we er ook voor kiezen om het geheel anders aan te pakken. 3. Inbreng leden TN voor nieuw Liberaal Manifest Op de vraag aan de leden van het TN Migratie & Integratie of ze in twee zinnen willen aangeven wat ze qua onderwerpen in het nieuwe Liberaal Manifest willen zien is volop gereageerd. In dit hoofdstuk wordt een tekst uit het concept-Liberaal Manifest (zie hoofdstuk 4) gecombineerd met de input vanuit de TN-leden. Als slot staat aangegeven welke input niet is opgenomen en wat hier mee moet/kan gebeuren: Relevante tekst nr. 1 uit het concept-Liberaal Manifest (hoofdstuk 4): ... ook wij een eeuwenlange bijdrage geleverd aan de totstandkoming en verbreiding van de moderne vrijheid. Te denken valt aan de inspirerende rol van de zeventiende-eeuwse Republiek, aan de invloed van de Amsterdams-joodse filosoof Spinoza, of aan de vluchthaven die ons land bood aan verlichte denkers als René Descartes, Pierre Bayle of John Locke. Bijpassende input vanuit de TN-leden: verplichte geschiedenis op scholen over 2e WO, en over onze normen en waarden Relevante tekst nr. 2a uit het concept-Liberaal Manifest (hoofdstuk 4): De liberale drieslag van Frits Bolkestein luidde al: beperk immigratie, bevorder integratie, bestrijd discriminatie. Binnen de VVD zie je dat de volgelingen van deze houding steeds dominanter worden. Hierbij richt deze strengere houding zich met name richting de asielmigratie vanuit niet-Europese landen. Relevante tekst nr. 2b: Misbruik van de asielprocedure en zinloos doorprocederen moeten worden voorkomen. (noot: er zijn meer soortgelijke teksten – zie ook de hele tekst in hoofdstuk 4) Bijpassende input van de TN-leden: "Migratie moet selectief en gereguleerd zijn, gericht op mensen die een duidelijke economische of maatschappelijke meerwaarde bieden, zonder ruimte voor misbruik of vrijblijvendheid." "In tegenstelling tot de socialisten geloven wij niet in vrijblijvendheid en passiviteit, en anders dan rechts-populisten omarmen wij de kansen die gereguleerde migratie kan bieden." Neem de tips mee die in het boek Migratie Magneet Nederland (Dr Jan H van de Beek) staan De beveiliging van de centra beter en de procedure verkorten en minder mogelijkheden om te procederen tegen een uitzetting. Geen definitieve verblijfsvergunning meer maar tijdelijk. Mensen die hier verblijven op grond van dat men wordt vervolgd om geaardheid, politiekactief en op vakantie gaan naar hun geboorteland mogen geen verblijfsvergunning meer krijgen en mogelijk afgenomen worden. Graag ook rekening houden met mijn motie (streng asielbeleid, opvang echte vluchtelingen), die werd aangenomen op het congres van najaar 204 met 87% (Bakir Lashkiri) asielinstroom fors terugdringen, m.n. door opvang in regio; geen voorzieningenmigranten, strikte handhaving Dublin-verdrag. Vluchtelingenverdrag wijzigen of zelfs opzeggen (er is al meer dan genoeg bescherming op Europees niveau). Ook in EU-verband asielregels strenger maken. geen permanente verblijfsvergunning; evt. verkrijgen Nederlanderschap pas na 10 jaar en onder striktere voorwaarden (dat je ook echt bijdraagt aan de maatschappij, dus bijv. niet als je 10 jaar lang in de bijstand zit, of als je nog steeds geen Nederlands spreekt, etc. etc.); geen voorrang statushouders op huisvesting (noot: dit is op de grens van een tekst voor een verkiezingsprogramma); afschaffen vele malen in beroep kunnen gaan; beperken gezinshereniging (in elk geval geen ooms, tantes, opa’s en oma’s); verhoging straffen voor aanrandingen en verkrachtingen, en berovingen, ook in jeugdstrafrecht. sterk versoberen asielopvang en bekostiging (geen blanco cheque aan COA om peperdure onderdak asielzoekers te regelen al dan niet via brookers); uitzetten asielzoekers met crimineel en overlast gevend gedrag. het stellen van hogere eisen aan het verkrijgen van een NL paspoort en een permanent verblijfsvergunning (bv: een financiële voorwaarde, het verhogen van 5 jaar naar 10 jaar verblijf in NL is mijn inziens niet genoeg om het enorme cadeau van het NLschap te rechtvaardigen). Relevante tekst nr. 3 uit het concept-Liberaal Manifest (hoofdstuk 4): Tegelijkertijd blijven veel mensen binnen de VVD wijzen op het belang om echte vluchtelingen uit oorlogsgebieden buiten Europa ook humaan te blijven behandelen – ook al wordt onderkend dat er sprake is van veel misbruik door economische vluchtelingen binnen deze groep. Hierbij geldt dat ook zij hameren op hoge eisen qua integratie en vinden zij inspanningsverplichting vanuit de vluchtelingen ook redelijk. Bijpassende input van de TN-leden: "Integratie is een noodzakelijke voorwaarde: nieuwkomers moeten onze taal leren, onze wetten respecteren en bijdragen aan onze samenleving." Zoeken naar maximale ontplooiing van eigen mogelijkheden is een basaal liberaal uitgangspunt. Moeten wij ook toepassen voor mensen die uit een oorlogsgebied vluchten en ook voor mensen die om andere (economische) redenen hierheen komen. Veel migranten komen op uitnodiging en krijgen daardoor tevens voldoende opvang. Een klein deel komt uit zichzelf en past niet direct in het arbeidssysteem en geeft hoge druk op ons sociaal systeem. Angst voor aanzuigende werking en vergroting van laatst genoemde problematiek leidt tot anti- liberaal beleid. Wat er in Syrië, Oost-Afrika of Afghanistan gebeurt, hebben wij niet onder controle, maar mag niet leiden tot verzaken aan onze liberale uitgangspunten. Wij moeten andere oplossingen zoeken, ook als dat wat geld kost. Voor defensie van ons leefgebied en onze waarden zijn wij ook bereid snel op te schalen. Meer integratie door meer Burgerschap: (Iedere burger heeft of verwerft voldoende vaardigheden om bij te dragen aan een open en vrije samenleving, gestoeld op vrijheid voor ieder individu onder de randvoorwaarden van verantwoordelijkheid, sociale rechtvaardigheid, verdraagzaamheid, gelijkwaardigheid en wederkerigheid) Ik vind dat er meerdere opvanglocaties als Ter Apel dienen te komen in Nederland (noot: dit zit ook dicht bij het niveau van een verkiezingsprogramma). Relevante tekst nr. 4 uit het concept-Liberaal Manifest (hoofdstuk 4): De problematiek van de integratie van niet-westerse migranten in de Nederlandse samenleving is lange tijd ernstig onderschat. Bijpassende input van de TN-leden: strenger integratiebeleid waarin geen plaats is voor haat zaaien en antisemitisme; strenge aanpak genitale verminking, kindhuwelijken, eerwraak, vrouwbeeld dat afwijkt van onze westerse normen en waarden; afschaffen scholen voor bijzonder onderwijs; strenge controle weekendscholen op haatzaaien en afzetten tegen onze manier van leven; Geen relevante tekst in het concept-Liberaal Manifest aanwezig. Reden: te korte termijn: Naast beperken meer balans aanbrengen in de asiel instroom, m.n. verhouding mannen/vrouwen, problemen zitten m.n. bij jonge mannen Vanaf de start bij alle aanmeldcentra en opvangcentra in de communicatie beeldend enkele belangrijke normen zichtbaar maken. M.n. gelijkwaardige positie van de vrouwen Stoppen met het systeem veilige/onveilige landen, waarbij asielzoekers uit onveilige landen (zeer grote) kans op status in Nederland krijgen. Er zijn voor zo’n concept gewoon te veel landen in de wereld intrekken Spreidingswet; Noot: de hoofdlijn achter deze punten komt duidelijk terug in de concept-tekst van het Liberaal Manifest. Dit staat nu niet in de concept-tekst. Afstemmen of dit moet worden opgenomen: Stoppen met het faciliteren en belonen van het businessmodel van mensen smokkelaars We geven prioriteit aan kennismigratie van binnen en buiten de EU. Laaggeschoolde arbeidsmigratie zet een rem op automatisering en robotisering Noot: er staat nu niets over arbeidsmigratie in de concepttekst. Input, die relevant is voor andere werkgroepen: De dichtgemetselde rechtstaat die het doel, controle over de asiel instroom, bedreigt (zie artikel NRC Stije Hofhuis 8/1) (relevant voor de werkgroep Justitie & Veiligheid); Naast juridische uitspraken over asiel instroom net zulke uitspraken vragen over het recht van de maatschappij om beschermd te zijn tegen te grote en ongecontroleerde asiel instroom (relevant voor de werkgroep Justitie & Veiligheid); (de EU moet migratie matigen en de autochtone bevolkingsgroei meer stimuleren. Meer sturing op migratie kan door asielintake in de regio, in samenwerking veilige landen in de regio, UNHCR en Rode Kruis) en door welvaartsverschillen in de wereld te verkleinen (relevant voor de werkgroep Geopolitiek???). beperken kinderbijslag bij zeer grote gezinnen (geldt voor alle inwoners in NL; belasting voor milieu en klimaat, elk mens vervuilt) (graag meedenken waar dit thuishoort); 4. Huidige tekstvoorstel voor het Liberaal Manifest De zwarte tekst is van het huidige Liberale Manifest De rode tekst betreft de aanpassing ten behoeve van de nieuwe versie. Hierbij is rekening gehouden met de input vanuit het TN en het feit dat er verschillende stromingen bestaan binnen de VVD (verschillende kamers in het liberale huis) De blauwe tekst betreft enkele aanpassingen naar aanleiding van de 1e zoom-sessie. Burgerschap IDENTITEIT, IMMIGRATIE, INTEGRATIE Wat bindt de bijna achttien miljoen burgers die in Nederland samenleven? Dat is de vraag van de nationale identiteit. Wij menen dat het bescheiden vrijheidsstreven en het nuchtere burgerschap bij uitstek Nederlandse waarden zijn. Daarop kunnen wij bouwen om een ‘wij’ te formuleren dat Nederland de komende decennia vooruit kan stuwen. Binnen de VVD zijn er verschillende gedachtes hoe dit ‘wij’ vormgegeven kan worden. Deze verschillende gedachtes ontstaan enerzijds vanuit de praktijk en anderzijds vanuit de liberale theorie. In beide gevallen is er wel een rode draad te herkennen, die maakt dat diverse stromingen als liberaal kunnen worden herkend. Nationale identiteit In het debat over nationale identiteit en burgerschap bestaan twee scholen. Sommigen stellen: het gaat puur om de spelregels van een democratische samenleving, om de basisnormen en grondwaarden: gelijkwaardigheid van man en vrouw, verbod op discriminatie, scheiding van Kerk en Staat. Je hoeft je geen Nederlander te voelen, trots op de Grondwet zou volstaan om ernaar te handelen. Dat is een mooie, zuiver liberale opvatting, maar erg formalistisch. De andere school zegt: formalisme is niet genoeg, je moet aan burgerschap ook inhoud meegeven, substantie, emotie. Niet alleen de kale regels, maar ook geschiedenis, een gedeelde toekomst. Je moet spreken over Rembrandt en Cruyff, over Lobith en de Deltawerken, over christendom en humanisme. De discussie gaat dan over de invulling van die identiteit. Daar is het dilemma: hoe preciezer je het invult, hoe meer mensen je buitensluit. Hier ligt de basis voor een invulling van het Nederlandse burgerschap, want net als de Fransen (Franse Revolutie) of de Amerikanen (hun strijd voor zelfstandigheid) hebben ook wij een eeuwenlange bijdrage geleverd aan de totstandkoming en verbreiding van de moderne vrijheid. Te denken valt aan de inspirerende rol van de zeventiende-eeuwse Republiek, aan de invloed van de Amsterdams-joodse filosoof Spinoza, of aan de vluchthaven die ons land bood aan verlichte denkers als René Descartes, Pierre Bayle of John Locke. Het zelfbewustzijn vanuit deze geschiedenis klinkt ook nu nog door in het liberale denken; ongeacht of het de meer formalistische of de meer inhoudelijk variant betreft. Immigratie Migranten die hier tijdelijk zijn, waaronder alle economische migranten, krijgen niet alle rechten van staatsburgers. Op hun terugkeer na de afgesproken periode wordt streng toegezien. Aan migranten die hier permanent willen blijven, worden hoge eisen gesteld alvorens het staats burgerschap wordt toegekend. Naast de eisen aan de individuele immigrant (met betrekking tot baan, strafblad, eventuele partner, enz.) wordt de afzonderlijke politieke afweging gemaakt van de aantallen arbeidsmigranten die Nederland wil toelaten. Toelating dient plaats te vinden op basis van de mate waarin iemand daadwerkelijk moet vluchten, maar dat wil niet garanderen dat iemand ook daadwerkelijk wordt toegelaten. Handhaving van de gemaakte afspraken tussen staat en migrant is hier cruciaal. De vraag van nationale identiteit is klemmender geworden met de naoorlogse immigratiegolf. De binnenkomst van nieuwe bevolkingsgroepen betekende de ingrijpendste sociale verandering die de Nederlandse samenleving sinds 1970 heeft doorgemaakt. Ten tijde van het vorige Liberaal Manifest (2005) was er sprake van een strenge migratie-aanpak en werd gewaarschuwd voor verslapping. Hierbij werd gewezen op het risico voor gettoïsering, segregatie en toenemende politieke spanningen. Het liberale programma staat of valt met de succesvolle integratie van immigranten. Mede door de keuzes van de VVD is er een verslapping opgetreden, hetgeen heeft geleid tot een enorme toename van het aantal immigranten met exact de voorspelde ontwikkelingen. De liberale drieslag van Frits Bolkestein luidde al: beperk immigratie, bevorder integratie, bestrijd discriminatie. Binnen de VVD zie je dat de volgelingen van deze houding steeds dominanter worden. Hierbij richt deze strengere houding zich met name richting de asielmigratie vanuit niet-Europese landen. Tegelijkertijd heeft deze groep een soepele houding richting de grote stroom vluchtelingen vanuit Oekraïne. Hierin spelen het zicht op de werkelijke noodzaak, de grote inspanning van omliggende landen en de hoge integratie-graad van Oekraïense vluchtelingen een grote rol. Tegelijkertijd blijven veel mensen binnen de VVD wijzen op het belang om echte vluchtelingen uit oorlogsgebieden buiten Europa ook humaan te blijven behandelen – ook al wordt onderkend dat er sprake is van veel misbruik door economische vluchtelingen binnen deze groep. De balans tussen hetgeen een vluchteling wil ontvangen (vrijheid om zichzelf te kunnen ontwikkelen) en hetgeen we vluchtelingen kunnen bieden is heel belangrijk. In die zin is het logisch dat een liberaal Nederland een restrictief toelatingsbeleid voert. Politieke vluchtelingen zijn en blijven voor de VVD uiteraard welkom. Het gaat dan om diegenen die in hun eigen land worden vervolgd om hun opvattingen. Misbruik van de asielprocedure en zinloos doorprocederen moeten worden voorkomen. Een asielzoeker heeft daarom alleen recht op door de Nederlandse staat betaalde rechtsbijstand ten behoeve van de eerste asielprocedure. Kosten voor rechtsbijstand in tweede en volgende asielprocedures of in andere verblijfsrechtelijke procedures komen voor eigen rekening. Voor immigranten die zich om louter economische redenen melden is er beperkt toegang: alleen toegang voor diegenen waar de arbeidsmarkt behoefte aan heeft. Integratie De problematiek van de integratie van niet-westerse migranten in de Nederlandse samenleving is lange tijd ernstig onderschat. Misleidende historische argumenten verbloemden het unieke karakter van de huidige immigratiegolf. Het lukte toch ook met de tienduizenden immigranten uit de Zuidelijke Nederlanden in de zeventiende eeuw, met de Hongaarse vluchtelingen uit de jaren vijftig en zestig en met de Surinamers van rond 1975? Dus waarom nu niet? Het succes van deze groepen lag in respectievelijk ondernemingszin, een zeer hoog scholingsniveau en de beheersing van de Nederlandse taal. De les die we hieruit kunnen leren is dat werklust, onderwijs en Nederlands spreken cruciaal zijn. De immigratie van de afgelopen decennia was een wezenlijk nieuw fenomeen. Voor het eerst was de culturele afstand tussen de immigranten en de autochtone bevolking zo groot, was het zo eenvoudig om blijvend contact met het moederland te houden, en arriveerden immigranten in een verzorgingsstaat die weinig prikkels tot economische integratie bood. Te weinig immigranten slaagden erin aan deze integratiebelemmerende factoren te ontsnappen. In het boek ‘Migratiemagneet Nederland’ heeft Jan van de Beek recent aangetoond dat er een wetenschappelijke basis is voor de aanname dat immigranten uit bepaalde landen/werelddelen makkelijker of juist moeilijker integreren in een vrije westerse democratie. Dit steunt de strenge aanpak van de volgelingen van Bolkestein, maar neemt niet weg dat we open moeten blijven staan voor de mensen uit verre landen, die hierheen vluchten, omdat ze pogen te leven zoals wij dat voorstaan terwijl ze daarom in hun eigen land worden vervolgd. Beide kamers zijn aanwezig in het liberale huis en houden elkaar scherp. Wat is geslaagde integratie? Een migrant is goed geïntegreerd als hij volop meedraait in de Nederlandse samenleving. Hij beheerst de taal, werkt, betaalt belasting, stemt, houdt zich aan de wet, stuurt zijn kinderen naar school en toont loyaliteit jegens de staat die hem heeft opgenomen. Dit zijn allemaal dingen die wij ook van de Nederlanders verlangen. Met andere woorden: de geïntegreerde immigrant is een burger geworden, in de ruimste zin des woords. Dat mogen we verwachten van mensen waarvan wij met ons allen hebben besloten ze binnen te laten. Liberaal integratiebeleid is dus geen ‘laissez-faire’. Er is een liberale ondergrens, een minimum wat mensen nodig hebben en waaraan ze moeten voldoen om in deze samenleving te kunnen opereren. Maar er is ook een liberale bovengrens. Tot hier zeggen we hoe het moet en dan zoekt u het maar uit. Is de immigrant eenmaal een zelfstandige burger die Nederlands spreekt en zich aan de wet houdt, dan is hij vrij te doen wat hij wil. Wij verlangen dus niet van immigranten dat zij onvoorwaardelijk alle gewoontes, waarden en kenmerken van Nederlanders overnemen. Wat wij wel onvoorwaardelijk van immigranten kunnen en moeten verlangen is naleving van de kernnormen en aanvaarding van de kernwaarden van onze moderne samenleving. Dan betreft het zaken als: de grondwet en de rechtsstaat, de vrijheid van het individu, de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het non-discriminatiebeginsel, de vrijheid van meningsuiting, tolerantie en het geweldsmonopolie van de staat. Dit zijn de voorwaarden waaronder een moderne samenleving van vrije burgers kan functioneren.